Misjonarz - sierota

 

Piszę jak dyktuje serce i mam nadzieję, że życzliwy odbiorca nie znajdzie w tekście ani jawnej ani ukrytej niechęci do Rosji, a raczej pełne zakochanie w tym kraju, a zwłaszcza ludziach tam mieszkających, i pragnienie powrotu.

W dniu 13 stycznia na spotkaniu z przedstawicielami ambasad 170 państw Ojciec Święty Jan Paweł II znowu upomniał się o respektowanie praw katolików w Rosji, a zwłaszcza o prawo do powrotu wydalonych kapłanów. Jako jeden z 3 polskich obywateli pozbawionych kontaktu z parafianami, chcę o sobie przypomnieć krótkim przeglądem zdarzeń z dziesięciu lat pobytu na obczyźnie.

1. Ostra Brama - pożegnanie Ojczyzny.

Na wyjazd do Rosji dostałem Dekret od Ks. Biskupa Edwarda Kisiela 1 czerwca 1992 roku. W tym czasie wrzała praca przy budowie kaplicy we Wroceniu w dolistowskiej parafii (Podlasie) i ostatnie lekcje w szkołach. Trzeba było jeszcze miesiąc popracować w Polsce. Miałem mieszane uczucia - wdzięczność dla Biskupa, że dotrzymał ustnej obietnicy danej neoprezbiterowi. Po rocznym zaledwie stażu spełniały się moje marzenia o Wschodzie. Z drugiej jednak strony praca w Dolistowie pochłonęła tak bardzo, że nie znajdowałem słów, by powiedzieć parafianom, że wkrótce ich porzucę.
Najtrudniej było to powiedzieć Mamie. Miała mi za złe, że nie jadę na Litwę, albo na Białoruś, jak się spodziewała, toteż urwałem rozmowę telefoniczną, prosząc tylko o przyjazd po rzeczy. Zabrał je tato z bratem i sąsiadem. Wszystko zmieściło się do bagażnika dużego fiata: pierzyna, poduszka, radio, zegar, czajnik. Zostawiłem sobie tylko gitarę i książki, ale i to porzuciłem na granicy w Klimówce, łudząc się że kiedyś zabiorę. Stamtąd do Suwałk dowiózł mnie ks. Kulikowski, a potem rejsowym autobusem jechałem do Marianpola, Trok i Wilna ścigając pieszą pielgrzymkę, która miała właśnie wchodzić do Ostrej Bramy na odpust Matki Bożej Szkaplerznej. Był więc 16 lipiec. W ten dzień zaczęła się moja 10-letnia epopeja, która mnie miała wieść śladami zesłańców na Kaukaz i Syberię zupełnie dobrowolnie i z radością w sercu.

2. Moskwa

Do Moskwy dojechałem nazajutrz, w tzw. plackarcie, tzn. wagonie sypialnym II-klasy. Jako jedyny nie ścieliłem łóżka, bo nie wiedziałem jak je rozkładać i kto sprzedaje pościel. To była moja pierwsza przejażdżka sowieckim pociągiem i pierwsza w życiu wizyta w Moskwie. Zacząłem od zwiedzania. Miałem w kieszeni 200 rubli kupione jeszcze w Wilnie, z czego 60 wydałem na wycieczkę autokarową po mieście, bo do tego przez ręczny megafon zachęcała jakaś pani. To od niej dowiedziałem się o Pożarskim i Mininie, że przepędzili Lachów prawie 400 lat temu z miasta, za co mają dziś pomnik koło Kremla. Ona też pokazała nam krzyże na wielu postumentach, z których rok wcześniej zrzucono małych i dużych kacyków sowieckich w trakcie puczu. To ona pokazała mi cmentarz Wagańkowski i na nim grób Wysockiego oraz radziła jechać na Łubiankę, bo tam właśnie vis-a-vis KGB miał się znajdować kościół katolicki. Znalazłem taxi, kosztowało 100 rubli, toteż gdy odnalazłem kościół miałem 40 rubli przy duszy i wielką chęć podboju Rosji, o czym miejscowy Biskup ani jego kanclerz nie mieli żadnego pojęcia. Okazało się, że mój Dekret z Białegostoku wędrował pocztą prawie 2 miesiące i opatrznościowo dotarł w ten sam dzień co i ja... pociągiem: 17 lipca 1992 roku!!! Znany humorysta Ormiański powiada: chcesz wysłać list do Ułan-Ude... wiezi jevo sam tude. Tak było i ze mną. Arcybiskup Kondrusiewicz był na południu kraju z pierwszą wizytą duszpasterską w Wołgogradzie (Stalingrad) i miał za 2 dni być w Rostowie. Poprosił kanclerza telefonicznie, by mi załatwił bilet na pociąg, a sam miał do mnie dołączyć samolotem.

3. Rostów nad Donem.

Spotkaliśmy się tam 20 lipca o 10 rano. Krótkie pytanie, krótka odpowiedź: czy chcesz być tutaj proboszczem? Tak - powiedziałem i tylko na wieczór zrozumiałem co powiedziałem i jak to była bolesna decyzja. Dzień był upalny... ponad 40 stopni, typowy, wilgotny powiew znad morza Azowskiego czynił ruchy odzianych w czarne sutanny osób torturą. Wędrowali po urzędach: ks. Arcybiskup, ks.Sewerynik z Soczi, dwaj klerycy z Drohiczyna i Grodna i ja - sierota misyjna.
Wszystko działo się w zawrotnym tempie. Sezon urlopowy. W Urzędzie Miejskim przedstawiono mnie jako proboszcza kilku drugorzędnym urzędnikom, architektowi planującemu budowę nowego kościoła i prawosławnemu Władyce. O godz. 18.00 była uroczysta Msza św. w... Muzeum Krajoznawczym, wśród eksponatów jakie się znajdowały ze zburzonego w 1952 roku neogotyckiego kościoła. Królowała figura Matki Boskiej Wspomożycielki z utrąconymi dłońmi, a ks. Abp Kondrusiewicz ze łzami w oczach pocieszał, że nasze dłonie mają zastąpić, mają pomagać Jej budować Kościół. Potem mówiłem ja: krótko, cicho, stremowany. Uczyłem się rosyjskiego od dawna, ale Mszę św. po raz pierwszy w życiu w tym języku sprawowałem. Czułem się trochę jak na prymicji, ale wśród obecnych nie znajdowałem tego entuzjazmu co rok wcześniej. Spośród grona 100 osób jedynie 30 to byli parafianie. Reszta to zbieranina przypadkowych turystów obserwujących nas z minami takimi, jakby trafili na spektakl z teatru Kabuki. Ks. Biskup zaznajomił zebranych z tragiczną historią parafii i zachęcał, by odtąd na Mszę św. przychodzić częściej, a ja drżałem ze strachu, czy sobie poradzę i co powiedzą w Polsce, jeśli stchórzę i ucieknę.

4. Misjonarki, Salezjanie etc.

Za miesiąc przyjechały siostry Misjonarki Św. Rodziny, ja tymczasem stresowałem się znowu. Tułałem się sam po różnych domach prywatnych, studenckich i hotelach i wciąż myślałem: czy te siostry przyjadą naprawdę i gdzie będą mieszkać? Przez miesiąc czasu przekonałem się, że parafianie nie mają głowy do załatwiania czegokolwiek, i że zdany jestem praktycznie tylko na siebie. Mili pomocnicy okazali się szulerami łasymi na dotacje z funduszy kościelnych, a urzędnicy dający obietnice Biskupowi niestali w ich wypełnianiu. Obiecana działka pod kościół została przyznana w marcu 1993 po wielu przygodach i trzeba jej było wielokroć bronić. Zamiast wielkiego kościoła, jaki mi się marzył, udało mi się jedynie pomóc ekipie z Niemiec dowieźć i zmontować drewniany przewoźny kościółek. Dokładnie w dzień zakończenia budowy odebrałem z dworca kolejowego swego następcę: ks. Edwarda Mackiewicza, Salezjanina. Przywiózł on dekret, że teraz on przejmuje parafię, by budować Salezjańskie Centrum i wielką Katedrę z moich marzeń. Odtąd tak już miało być stale: ks. Edward budował w stolicy, a ja jeździłem od morza do morza, zbierając wciąż nowe grupki rozproszonych katolików z Nowoczerkasska, Taganroga, Elisty, Batajska, Leningradzkiej czy Azowa. W sumie zainicjowałem i zarejestrowałem z Bożą pomocą 13 parafii w ciągu 7 lat, z czego ks. Biskup Pickel - nowo mianowany władyka w Saratowie utworzył w 1999 roku dekanat Rostowski. W międzyczasie ja zdawałem pozycje jak kukułka podrzucająca swe jaja Franciszkanom, Karmelitom, Kapucynom, bo jako wiecznemu tułaczowi nie starczało mi sił, by się rozrywać i dojeżdżać wszędzie, gdzie jak grzyby po deszczu z przyzwolenia Bożego i z pomocą sióstr Misjonarek rosły i rosły nowe wspólnoty. Pewnego dnia, gdy na krótko odwiedziłem Białystok dotarła do mnie kąśliwa plotka, że Biskupi mają ze mną kłopot, bo nie nadążają szukać księży na moje parafie. Ja tę uwagę, poniekąd życzliwą, przyjąłem z bólem, ale też jak opatrznościowy temat do rozmowy o przeniesieniu na Syberię.

5. Syberia

Abp Szymecki dał zgodę w maju 1998 roku, a już w listopadzie byłem na odpuście w Usolu Syberyjskim pod Irkuckiem. Parafia św. Rafała Kalinowskiego i miejsce jego zsyłki. Mróz ponad 30 stopni. Z Biskupem Mazurem w przeddzień szukaliśmy zimowych opon na rynku i byłem zadziwiony, że Biskup największej diecezji świata osobiście załatwia takie sprawy i do tego mnie młodego, niemrawego kaznodzieję na odpust do Usola sam osobiście jako kierowca wozi. Wiele było takich scen w Rosji i mogłem się przyzwyczaić, bo przecież to samo było w Moskwie na ul. Fersmana w 3-pokojowej rezydencji biskupiej. Kanclerz w dzień mego pierwszego noclegu położył mnie do sypialni nieobecnego Arcybiskupa... taki honor!!! Innym razem, w Azowie w niewykończonej plebanii (stara rezydencja biskupia), w mojej rozklekotanej kozetce jak przygodny pielgrzym spał i spadał na ziemię inny władyka wspomniany wcześniej Klemens Pickiel i była to dla niego noc bezsenna.
Trzy lata spędzone na Dalekim Wschodzie wśród Buriatów (Czita), Itelmenów (Kamczatka), Niwchów (Sachalin), Koreańczyków czy Rosjan - to dla mnie czas wielkiej łaski i niesamowitych przygód.
Misje to ryzyko i bywałem w opałach. Mój samochód był zepchnięty w przepaść, innym razem koziołkował, a jeszcze innym razem się palił. Traciłem zdrowie i pieniądze, ale też z dziwną łatwością (jak Hiob) odzyskiwałem i jedne i drugie. Gdy niegdyś stałem się płonącą pochodnią z powodu wadliwej instalacji gazowej i ucieczki gazu, przy wybuchu skóra była zesmalona, pozbyłem się włosów na głowie, brwiach i nawet nosie, oczy były krwistoczerwone, jednak po miesięcznej kuracji bez wzywania lekarzy, wszystko się zagoiło staraniami parafialnych znachorów i o dziwo do dziś nie ma śladu tragedii ni blizny. Do odległych miejsc jeździłem koleją transsyberyjską, na Kamczatkę co miesiąc samolotem z Sachalina przez 2 lata i nie wszystkie samoloty były sprawne. Nauczyłem się jeść pałeczkami koreańskie potrawy a także czytać teksty w tym języku i troszeczkę bąkać po japońsku. Nie przestaję Panu Bogu dziękować, że mi pokazał tylu pięknych Azjatów, a wśród nich rozproszoną Polonię.

6. Religijny ekstremizm

Ja wiem, wszystko ma swoją cenę. Moja ruchliwość i nadgorliwość nie uszły uwagi bezpieki. Zaczęto mnie obwąchiwać i śledzić, a gdy osiągnąłem niespodziewanie dla samego siebie życiowy sukces na Sachalinie: dopilnowałem budowy pięknego kościółka, zaczętego przez chorego kapłana z USA, właśnie wtedy ks. Biskup Mazur powiedział - teraz odpocznij, wyglądasz na zmęczonego. Musisz koniecznie wziąć urlop! Pojechaliśmy obaj. Pojechał też mój dawny kolega Mackiewicz z Rostowa i... żaden z nas trzech niestety nie potrafi wrócić. Mówiąc lapidarnie, obok wielu pomówień i plotek o przyczynach wydalenia, każdy z nas miał jeden realny i podobny grzech na sumieniu: wszyscy trzej budowaliśmy kościoły i to niemałe! Dla reżimu pana Putina to grzech prawdziwy: ekstremizm religijny, dla Cerkwi siostry to prozelityzm!

7. Epilog

Powiem teraz coś, co zadziwi wielu czytelników na koniec tej zdawkowej relacji z dziesięciu lat włóczęgi. W 1984 roku po wygłoszeniu kazania o Matce Bożej Fatimskiej w kościółku w Nowosybirsku ks. Prałat Świdnicki został osadzony do więzienia na 4 lata. Potem tak to skomentował: "Tak naprawdę nie o kazanie chodziło a o ten piękny kościół, który zbudowałem. Jeśli trzeba to bym siedział dłużej. Za taki kościółek każda cena jest dobra. Warto było!"

Oto mija 4 miesiące mego wydalenia z Rosji. Ja chcę jednak Bogu dziękować za wszystkie kaplice i kościoły, które rosną w Rosji, a zwłaszcza w Rostowie, Irkucku i na Sachalinie. I w tym wypadku warto się było narażać.

Amicus Putin sed multa amica Ecclesia!

Ks. Jarosław Wiśniewski